Wheeeeh ik wil AANDACHT!

Kwestie van overleven

Ieder kind wil aandacht. Zeker van zijn eigen ouders, want zonder aandacht kan een kind niet overleven. Vanuit de drang tot overleven leert een kind al heel snel op welke manier het aandacht van zijn ouders kan krijgen. Iedereen die kinderen heeft zal beamen, dat een kind op de een of andere mysterieuze manier, feilloos weet wanneer, waar en hoe er op welke knoppen gedrukt moet worden voor dat ene felbegeerde goedje: AANDACHT!

Een heel arsenaal aan strategieën

Aangezien aandacht krijgen letterlijk van levensbelang is voor kinderen, pakken ze dit ook niet halfslachtig aan. Integendeel. De jeugd houdt er heel arsenaal aan strategieën op na en dit zijn verreweg de favorieten:

1) Uitblinken

Goed presteren is iets dat in onze maatschappij en dus ook door de meeste ouders, enorm wordt gewaardeerd. Kinderen leren daarom al snel dat ze extra aandacht krijgen als ze met goede cijfers thuis komen of heel goed worden in sport, muziek of wat dan ook.

2) Helpen

In iedere familie is er wel een kind aan te wijzen dat bijzonder behulpzaam is. Het kan gaan om praktische “huis, tuin en keuken”– hulp, maar ook om emotionele hulp aan 1 of beide ouders. Bijvoorbeeld als 1 van de ouders ergens structureel verdriet over heeft. Of als de ouders elkaar, om wat voor reden dan ook, emotioneel niet kunnen geven wat er nodig is. Een kind dat helpen als strategie heeft, voelt dergelijke ‘gaten’ feilloos aan en zal proberen ze te dichten door op zijn of haar eigen kinderlijke manier hulp te bieden. Dit in een poging om speciaal te zijn voor de ouders en zo tijdens het helpen toch de aandacht te krijgen.

3) De clown uit hangen

Je verzekeren van de aandacht is soms ook een kwestie van de aandacht ergens anders van af te leiden. Bijvoorbeeld door het maken van een grap zodra er spanningen of pijnlijke stiltes dreigen te ontstaan. Kinderen die dit als strategie hebben willen ‘het graag gezellig houden’ en hopen zo dat het gezin bij elkaar blijft en de sfeer harmonieus en aangenaam blijft.

4) Trammelant maken

Soms vindt een kind het echter veel effectiever om aandacht te vragen door de kont tegen de krib te gooien, ruzie te zoeken of keer op keer in de problemen te raken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als een kind ervaart dat ‘negatief’ gedrag meer aandacht oplevert dan ‘positief’ gedrag. Voor een kind is negatieve aandacht namelijk net zo goed aandacht.

5) Geen aandacht vragen

In gezinnen waar kinderen merken dat de ouders structureel overbelast zijn, besluit een kind soms om zichzelf ‘onzichtbaar’ te maken en ‘wel voor zichzelf te zorgen’. Dit is een oprechte poging van het kind om de ouders te ontlasten. Dit gebeurt bijvoorbeeld vaak in gezinnen waar 1 van de andere kinderen ernstig ziek is of om een andere dringende reden continu de volle aandacht van de ouders nodig heeft.

Wat kan je hier als ouder mee?

Als ouder is het goed om je bewust te zijn van de manier waarop jouw kind probeert zich te verzekeren van aandacht. Voor een kind dat uitblinkt kan het heilzaam zijn om te voelen dat je als ouder niet alleen waarde hecht aan prestaties, maar ook aan wie het kind zelf is. Voor een kind dat helpen als strategie heeft gekozen, kan het fijn zijn om te merken dat het ook de aandacht krijgt als het een keer lekker voor zichzelf bezig is. Een kind dat de clown uithangt kan je geruststellen door het te leren dat spanning nou eenmaal bij het leven hoort en dat ruzie echt niet betekent dat de liefde weg is. Een kind dat graag een relletje (of twee) schopt kan enorm opknappen door te ervaren dat positief gedrag bij nader inzien toch meer aandacht oplevert en een kind dat heeft geleerd zichzelf onzichtbaar te maken zal gerustgesteld zijn als het merkt dat ook hij of zij wel degelijk door de ouders wordt gezien.

Tenslotte: Hoe deed je dit vroeger eigenlijk zelf?

Iedereen is ooit kind geweest, dus dat roept in dit kader de vraag op welke strategie om aandacht je vroeger zelf het liefste hanteerde richting je ouders. Vaak is dat onbewust namelijk de strategie die je nog steeds hanteert als je in de knel komt. Dit is geen kwestie van goed of fout, maar het helpt om je hier bewust van te zijn. Soms is het waardevol om je te realiseren dat een lang geleden gekozen strategie nog steeds zijn vruchten afwerpt. Soms is het handiger om in te zien dat een strategie in het hier en nu wellicht niet meer zo nodig of zelfs contraproductief is.

In dat laatste geval is het wellicht handig om te stoppen met in de supermarkt op de grond gaan liggen schreeuwen als je man (of je vrouw) weigert in huis te halen wat jij lekker vindt…..