Ondanks het feit dat we collectief in een wereld leven waarin leed en onrecht onmenselijke proporties aannemen, hanteren we individueel vaak (onbewust) een ‘feel-good’ norm. Die norm houdt in dat we alles dat afwijkt van het goede gevoel tot een minimum proberen te beperken. We voelen ons nou eenmaal graag goed en dat is natuurlijk ook begrijpelijk. Het is gewoon heel erg fijn als alles mee zit en iedereen lekker in zijn vel zit.
Standaard fix-it reflex
Als we ons niet goed voelen vallen we meestal terug op een oplossingsgerichte standaard reflex, die ons zo snel mogelijk weer in de felbegeerde ‘feel-good’ zone moet brengen.
Die standaard reflex gaat ongeveer zo, waarschijnlijk herken je hem direct:
1) Je gaat verklaren waarom je je slecht voelt (analyse),
2) Plakt er een sticker op (diagnose of conclusie) en
3) Bedenkt hoe je zo snel mogelijk van dat slechte gevoel af kunt komen (fix-it).
De illusie dat de wereld maakbaar is en we voelen over kunnen slaan
Het aantrekkelijke aan deze reflex is dat het ons het gevoel geeft dat de wereld maakbaar is en wij zelf de regie in handen hebben. Ook stelt deze reflex ons in staat om vast te kunnen houden aan de illusie dat we ons slechte gevoel ‘over kunnen slaan’ of op zijn minst tot een minimum kunnen beperken door direct naar een oplossing toe te bewegen.
Voor enkelvoudige, praktische problemen is deze standaard aanpak overigens bijzonder geschikt. Als je een splinter in je teen hebt die pijn doet, is het heel handig en verstandig dat je naar je teen kijkt, ziet dat er een splinter in zit en hem vervolgens verwijdert. De weg naar je weer goed voelen is in zo’n geval gauw gevonden. Ook is er natuurlijk niets mis met je verstand gebruiken en op een efficiënte, actiegerichte manier tot een oplossing komen.
Wat als ‘fix-it’ niet werkt?
Maar wat als de achterliggende reden van het feit dat je je niet goed voelt vele malen complexer en diepgaander is dan een splinter? Als je bijvoorbeeld een dierbare bent verloren. Burn-out bent geraakt. Je zelfvertrouwen kwijt bent geraakt. Langdurig angstig bent. Of al een tijd in zwaar weer zit op je werk of in je relatie.
In dit soort gevallen is er helemaal geen quick-fix voorhanden en helpen analyses en actielijstjes je geen sikkepit verder. Sterker nog: zo beweeg je steeds weer over je eigen pijn heen en raak je eigenlijk alleen nog maar verder van huis.
Op het moment dat ons standaard recept voor probleemhantering niet blijkt te werken doen meestal ook onmacht, wanhoop en verlies van energie hun intrede. Afhankelijk van hoe je in elkaar zit gepaard met woede, angst, verdriet en tot overmaat van ramp soms ook nog met een intens gevoel van eenzaamheid.
Wat werkt dan wel?
‘Wat werkt dan wel’ is altijd een beetje een tricky vraag in dit soort gevallen. Voor je het weet vervang je het ene ‘fix-it’ recept door het andere en blijf je hangen in het (onbewuste) paradigma dat het leven alleen maar klopt als je je goed voelt. Alsof we recht hebben op het zoete en het zure er niet of slechts tijdelijk mag zijn.
Allereerst is het van belang om onder ogen te zien dat er niet zoiets bestaat als een ‘recht’ om vrijgesteld te zijn van het zure. Je leeft, je bent een mens en zowel het zoete als het zure is inherent aan het menselijk leven. Aan ieder menselijk leven, dus ook aan dat van jou en mij.
Reden genoeg om je te bekwamen in je persoonlijke verhouding tot het ‘zure’ in je eigen leven. Die vaardigheid heb je zo lang je leeft hoe dan ook nodig. Het leven is kostbaar en kan bijzonder aangenaam zijn, maar het heeft ook donkere en pijnlijke kanten. Als het zuur je vol treft kan dat hard aankomen, héél hard. Het kan daarom effectief en fijn zijn om begeleiding te zoeken bij de vraag “hoe nu verder?”.
Pleisters plakken
Doordat ‘feel-good’ de norm is en de focus op het oplossen van pijn ligt, ga je zelf vaak te oppervlakkig door je eigen herstelcurve. Je wilt immers zo snel mogelijk weer ‘terug naar normaal’ of ‘de oude worden’. Dit leidt er toe dat je van nature geneigd bent om tot (te) oppervlakkige oplossingen te komen die niet, of maar zeer tijdelijk, werken. De pijn gaat niet weg, steekt opnieuw de kop of en/of in de diepte blijft er iets achter dat liefde en zorg nodig heeft, maar dat niet krijgt. Je plakt pleisters, maar geneest of transformeert niet werkelijk. Je streven naar het oude evenwicht en de moeite die het kost om dit los te laten blokkeert de ruimte voor het ontstaan van een nieuw evenwicht dat past bij het hier en nu.
Leer eerst het probleem eens grondig kennen
In plaats van 10% van onze aandacht aan het probleem en 90% van onze aandacht aan de oplossing te besteden, zouden we dit eigenlijk andersom moeten doen. Door te leren hoe je ruimte kunt maken voor je pijn, zonder deze op voorhand al weg te wensen, ga je meer de diepte in. Je geeft jezelf de kans om werkelijk te doorvoelen waar je doorheen gaat. Je leert kennen hoe jij dan bent. Hoe wat er nu in je leven gebeurt wellicht samenhangt met andere gebeurtenissen in je leven. Je ontdekt wat het precies is waar jij het meeste in geraakt bent en hoe je daar expressie aan kunt geven. Je komt tot aanvaarding van wat er gebeurd is om van daaruit weer op eigen benen een nieuwe weg in te slaan.
The only way out is the way in
Is dat prettig? Ja en nee. Allereerst is het hard werken om niet meer weg te bewegen van je eigen pijn, maar er juist contact mee te maken. Ook het voelen van de pijn is vaak per definitie pijnlijk en confronterend. Toch is dit in mijn ogen de enige weg waar je gelouterd en sterker uit kunt komen. Ook blijkt keer op keer dat contact met primaire pijn vele malen korter duurt dan je pijn niet volledig te nemen en vervolgens vast komen te zitten in allerlei secondaire emoties en bijbehorende verhalen, overtuigingen en (herhalende) patronen. Men zegt niet voor niets: “The only way out is the way in”.
The Biggest Little Farm
In de film ‘The Biggest Little Farm’ is te zien hoe een echtpaar het grondig onderzoeken van een probleem alvorens tot een duurzame oplossing te komen toepast op de manier waarop zij landbouw bedrijven. In plaats van direct met bestrijdingsmiddelen te komen als een bepaalde soort gaat woekeren (in dit geval o.a. de slak), kijken ze de situatie eerst een tijdje met aandacht aan. In die tijd ontdekken ze van alles. Waar leeft de woekerende soort van? Welke natuurlijke vijanden heeft deze soort? Wat doen bestrijdingsmiddelen eigenlijk met ons eco-systeem? Treedt er na verloop van tijd een zelfcorrigerend vermogen op of moeten we echt ingrijpen, et cetera.
In plaats van al die slakken direct te verdelgen introduceren ze uiteindelijk loopeenden op hun erf. Een ingreep die het natuurlijke evenwicht herstelt. Zo vergroten ze stap voor stap en in het tempo van de natuur de biodiversiteit op hun eigen grondgebied en weten ze uiteindelijk van kale grond een vruchtbare oase te maken.
Begeleiding
Mocht er in jouw leven iets spelen waarbij je deze zomer tot de conclusie komt dat coaching een manier kan zijn om een andere weg te leren bewandelen, aarzel dan niet om contact met me te zoeken via marielle@oerpad.com. Vanaf september heb ik weer mogelijkheden voor intakegesprekken in mijn praktijk in Leiden. Voor meer informatie: Kijk op www.oerpad.com.
Ik wens je een vruchtbare zomer en wie weet ontmoeten we elkaar in september.
Door: Marielle Borst
P.S. De afbeeldingen bij dit blog zijn met liefde en bezieling gemaakt door Nina Sprong-Minnaar en met haar toestemming in dit blog verwerkt. Ze zijn als ansichtkaarten te koop via haar website ninamaakt.nl. Ik ben fan van haar werk!
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.