Er zijn van die vragen waar je in een ‘split second’ het antwoord op weet. Vraag je bijvoorbeeld maar eens compleet ongenuanceerd af van welke mensen om je heen je energie krijgt en wie je energie kosten. Waarschijnlijk heb je voor deze tweedeling minder tijd nodig dan Mozes destijds voor het splitsen van de Rode Zee.
Naar dit inzicht handelen duurt over het algemeen echter nog langer dan de grote oversteek die op deze splitsing volgde, want mijn hemel wat gaat leren soms toch langzaam.
En tja, als je de Rode Zee niet oversteekt, dan blijf je in handen van je overheersers. Best opmerkelijk om daar op die oever te blijven staan eigenlijk, want waarom zou je als ‘gever’ in hemelsnaam je tijd en energie blijven steken in mensen die met name van je nemen?
Buiten het feit dat geven iets aantrekkelijks heeft, omdat het over het algemeen beoordeeld wordt als iets goeds (en nemen als iets slechts), komt dit waarschijnlijk ook doordat ‘gevers’:
- van nature ‘nemers’ aantrekken,
- vasthouden aan de illusie dat ze liefde krijgen als ze eindeloos blijven geven,
- gedrag vermijden dat nodig is om geven en nemen in balans te brengen,
- zich ongemakkelijk voelen als ze zelf nemen,
- vaak niet zo goed weten wat ze moeten als ze niet geven.
‘Gevers’ trekken van nature ‘nemers’ aan
Het klinkt misschien gek, maar de inzetbaarheid van de talenten van een ‘gever’ is bijzonder groot in relatie tot een ‘nemer’. Een beetje een wrede grap van het lot als je het mij vraagt, maar goed, iets doen waar je je eigen talenten maximaal in kwijt kunt geeft nou eenmaal ook altijd een goed gevoel en dus blijf je het doen.
Verder waren veel ‘gevers’ als kind afhankelijk van een ‘nemer’, waardoor het geven hen al met de paplepel ingegoten werd. De rol van ‘gever’ voelt dus vertrouwd en wat vertrouwd voelt trek(t) je aan.
De illusie dat je op een dag liefde krijgt als je maar eindeloos blijft geven
Een kind verlangt naar niets zo hevig als naar de liefde van zijn of haar ouders. Als deze liefde om wat voor reden dan ook uitblijft (of heel onregelmatig gegeven wordt), raken sommige kinderen sterk gemotiveerd om maar van alles te gaan geven om die felbegeerde liefde alsnog te krijgen.
Aangezien dit in de basis een wanhoopsbeweging is, houdt het kind zich vast aan de illusie dat het, als het maar eindeloos blijft geven, op een dag de liefde zal krijgen waar het zo naar verlangt. Verdrietig is dit, vind je niet?
Het loslaten van deze illusie vraagt om het accepteren van het feit dat iedereen (en dus ook de ‘gevers’ onder ons), het nou eenmaal moet doen met wat je ouders je wel en niet hebben kunnen geven en dat je als volwassene voor de rest zelf verantwoordelijk bent om jezelf te helen van eventuele pijn die je daar nog over hebt.
Tot deze pijn geheeld is komen ‘gevers’ vaak eindeloos in contact met ‘nemers’. Dit klinkt negatief, maar het biedt ook de kans om dit patroon helemaal te doorleven en vervolgens te doorbreken.
Vermijden van gedrag dat nodig is om geven en nemen in balans te brengen
Ongezonde situaties blijven vaak voortbestaan, omdat de oplossing vraagt om het uitspreken van dingen die een ‘gever’ over het algemeen véél te pijnlijk vindt om hardop uit te spreken. Toets dit gelijk even bij jezelf door te testen wat je voelt als je je voorstelt dat je één van de volgende uitspraken doet tegen iemand die jij aan het begin van dit blog bij de ‘nemers’ hebt ingedeeld:
- Ik heb geen tijd om iets met je af te spreken (of erger nog: geen zin),
- Ik heb er moeite mee dat het negen van de tien keer over jou gaat,
- Ik wil dit niet meer,
- Nu ben ik aan de beurt,
- Nee, dat ga ik niet doen (zonder verdere uitleg),
- Ik wil liever bij mij thuis afspreken in plaats van bij jou,
- Wil jij deze keer betalen?
- Sorry, maar daar kan ik je niet bij helpen.
Mocht het merendeel van deze uitspraken je alleen al bij het lezen buikpijn opleveren, dan kan je er vergif op in nemen, dat jij in relatie tot de ‘nemer’ in kwestie verzuimt om het beestje bij de naam te noemen.
De stress die dit oplevert schrijft een ‘gever’ vaak toe aan de ‘nemer’, maar een deel van deze stress wordt veroorzaakt door het feit dat wat er door de ‘gever’ gezegd wordt niet congruent is met wat er door de ‘gever’ gevoeld wordt.
‘Nemers’ zijn ook gewoon maar mensen. Vraag ze daarom als ‘gever’ niet impliciet om rekening te houden met zaken die jij hen niet expliciet laat weten, want dan laat je wat jij wel en niet wilt afhangen van een ander en dat werkt niet. Zeker niet bij een ‘nemer’ trouwens.
Brengt het uitspreken van wat je echt voelt totaal geen verbetering in de balans tussen geven en nemen, dan is dat vervelend, maar ook dat kan je dan maar beter weten. Geven is iets anders dan ‘Gekke Henkie’ zijn.
Hoe moeilijk het vaak dus ook is om dit soort dingen uit te spreken: Het is nog veel moeilijker om eindeloos te blijven geven, want dat houdt echt niemand vol. Bovendien zul je versteld staan wat het effect is als je dit soort zaken wél uitgesproken krijgt.
Sommige ‘nemers’ blijken namelijk veel beter te kunnen geven dan jij als ‘gever’ altijd hebt gedacht. Verder leidt selectief zijn in geven onmiddellijk tot meer waardering en respect dan het geven dat inmiddels tot complete vanzelfsprekendheid is verworden. Selectief zijn in wat je geeft onderstreept de waarde die het heeft.
Ongemak bij nemen
‘Gevers’ hebben niet alleen moeite met een bepaald soort assertiviteit als het om hun eigen grenzen en noden gaat. Ze hebben vaak ook moeite met zelf nemen. Zeker als ze van kinds af aan geleerd hebben dat nemen iets egoïstisch is dat vooral achterwege gelaten moet worden. Probeer voor de lol het woord ‘nemen’ eens te vervangen door het woord ‘ontvangen’, dat geeft direct een ander perspectief op de zaak.
Verder is geven inmiddels zo’n bekend terrein, dat het voor een hardcore ‘gever’ eigenlijk wel iets verfrissends heeft om voor de verandering eens te gaan oefenen met nemen (en voor ‘nemers’ om eens te gaan oefenen met geven). Zo leer je tenminste nog eens wat nieuws, bijvoorbeeld omdat je zo de confrontatie aan zult moeten gaan bij het ongemak dat nemen (of geven) jou persoonlijk oplevert.
Niet zo goed weten wat ze moeten als ze niet geven
Sommige ‘gevers’ zijn zo geïdentificeerd geraakt met geven, dat ze eigenlijk niet eens meer goed weten wat ze moeten doen als ze niet aan het geven zijn en dus blijven ze ‘dan maar’ geven. Wees hier alert op als je in jezelf een soort ‘begerigheid’ naar geven voelt. In dat geval is het zaak dat je jouw aandacht verplaatst van de ander naar jezelf en er achter komt wat jij wilt en wat jij nodig hebt en daar actief vorm aan geeft. Het leven is echt te kort en te kostbaar om al je levensenergie in anderen te steken en tegelijkertijd redelijk kansloos te proberen jezelf tevreden te stellen met de ‘left-overs’.
Tot slot
Etiketten zoals ‘gever’ en ‘nemer’ zijn handig als je probeert te snappen hoe dingen in elkaar zitten en zo probeert te groeien. Voor het overige doen etiketten altijd onrecht aan wie iemand in zijn geheel is. Bovendien is een ‘nemer’ in de ene relatie misschien wel weer een ‘gever’ in een andere relatie.
Weersta daarom de verleiding om de ‘gever’ als goed te beoordelen en de ‘nemer’ als fout. De ‘nemer’ is niet de enige die de balans tussen geven en nemen bepaalt. De ‘gever’ heeft hier net zo goed een aandeel in en vaak is dat aandeel precies even groot als het aandeel van de ‘nemer’.
Iets geven aan iemand die niet heeft leren nemen (of iets aannemen terwijl je niet kunt ontvangen) is namelijk net zo lastig als iets willen nemen van iemand die je dit niet wil (of kan) geven. Geloof me, ik heb het met veel vallen en gelukkig ook met veel opstaan uitgeprobeerd.
Concluderend kunnen we denk ik wel stellen dat alleen geven waarschijnlijk net zo ongezond is als alleen nemen. De waarde zit hem in de balans. Of misschien zelfs wel in onze zoektocht naar deze balans en alles wat we tijdens deze compleet fascinerende zoektocht ervaren en leren.
Ik denk dat ik maar eens met vakantie ga naar de Rode Zee met die heerlijke man van me.
© 2018 Mariëlle Borst
Reageren op dit blog? Stuur me gerust een mailtje via marielle@oerpad.com!
