“Let’s plant olive branches where there was barbed wire before.”
JIPPIE:Ruzie
Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die zich vreselijk verheugde op het weekend om vervolgens dolgelukkig ten strijde te trekken tegen familie, vriend of zelfs maar tegen vijand. Ondanks dit collectieve gebrek aan enthousiasme, ken ik werkelijk waar helemaal niemand die nog nooit ruzie heeft gehad. Waarschijnlijk ken ik zelfs geen mensen die dierbaren hebben waar ze zich nog nooit aan geïrriteerd hebben.
Ruzie-vrije zones en het ‘Pais en Vree Model’
Ik ken wel veel mensen die het makkelijker vinden hun persoonlijke relaties als ruzie-vrije zones te presenteren richting de buitenwereld, dan om openlijk toe te geven dat het thuis ook wel eens flink kan botsen. Nou ben ik er zelf ook wel een voorstander van om dat wat er speelt tussen de mensen die het rechtstreeks aangaat te houden. Maar het feit dat er naar buiten toe redelijk frequent het ‘Pais & Vree Model’ wordt gehanteerd heeft volgens mij niet alleen te maken met veiligheid, respect en integriteit, maar vooral ook met schaamte, onzekerheid en angst voor verandering.
Toch een beetje taboe
Je hebt ongetwijfeld het (overigens waarschijnlijk correcte) gevoel dat het beeld dat de buitenwereld van je heeft ingrijpend zou veranderen als ze getuige zouden zijn van jouw ruzies. Een flinke ruzie brengt nou eenmaal niet de allermooiste kanten van jezelf en de ander aan het licht en achteraf had je een ruzie, of wat er aan vooraf ging, eigenlijk bijna altijd anders aan willen pakken.
Allerlei zorgen
Verder maak je je na afloop van een ruzie wellicht ook nog eens zorgen of de onderlinge relatie beschadigd is geraakt door de ruzie. Of over dat nu definitief blijkt dat er iets mis is met jezelf, de onderlinge relatie of met de persoon waar je ruzie mee hebt gemaakt. Of je beseft dat de ruzie aan het licht heeft gebracht dat er nu echt iets moet veranderen, maar je weet niet zeker of en hoe je/jullie dat zonder kleerscheuren voor elkaar kunnen krijgen.
Schaamte, onzekerheid en angst zijn slechte raadgevers
Je laten leiden door deze gevoelens leidt in de meeste gevallen echter niet tot: het helen van de relatie, het tot stand brengen van de noodzakelijke veranderingen, bewustwording op de ruzie gerelateerde thema’s of verbetering van je ruzie-skills.
Vermijden van de persoon, het thema of het oordeel van de buitenwereld
Het volgen van deze raadgevers leidt over het algemeen voornamelijk tot het besluit om je innerlijk (langzaam en impliciet) of uiterlijk (snel en expliciet) terug te trekken uit de relatie in kwestie (of er juist te lang in te blijven hangen). Of het leidt tot versterking van je innerlijke motivatie om ruzie en de bijbehorende thema’s voortaan zoveel mogelijk te vermijden. Of, als dat niet lukt (en dat lukt echt niet), extern maar weer te kiezen voor het ‘Pais & Vree Model’ om het element ruzie op zijn minst dan maar zoveel mogelijk te verbergen voor de buitenwereld. Een echte ‘die hard’ weet de ‘ins en outs’ van een ruzie zelfs langdurig voor de eigen binnenwereld te verbergen…
Onbenutte potentie
Deze neiging tot het ‘zoekmaken’ van het element ruzie is wat mij betreft zonde. Een flinke ruzie is inderdaad vervelend en pijnlijk, maar aan de andere kant geeft ruzie ook toegang tot potentie die anders onbenut blijft. Het biedt bijvoorbeeld een uitstekend podium om: De lucht te klaren. Te zeggen wat je echt te zeggen hebt. Jezelf en de ander beter te leren kennen (inclusief minder mooie eigenschappen). Te ontdekken wat er voor jou en de ander wel en niet werkt. Het goede gesprek op tafel te krijgen. Duidelijk te zijn over waar je voor staat, wat je voelt, wat je wel en niet wilt en wat je van de ander verwacht en dat ook van de ander te horen. Grenzen aan te geven en te handhaven. Samen (en anders alleen) naar een nieuw en gezonder evenwicht te bewegen. Op te ruimen of te veranderen wat niet (meer) past. Verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen aandeel in wat er tussen jou en de ander is ontstaan. Ruimte te creëren voor iets dat om aandacht vraagt, maar het blijkbaar niet of onvoldoende heeft gekregen. In te sluiten wat er aan onszelf, de relatie of aan de ander lastig, pijnlijk of gemankeerd is, maar wat wellicht juist liefde nodig heeft.
Ondergrondse beweging
Een goede ruzie op zijn tijd kan voorkomen dat verlangens en gevoelens voor een langere periode ‘ondergronds’ gaan om daar vervolgens onbesproken, onbeantwoord en onverzorgd te gaan liggen sluimeren, stapelen, rotten en vervormen. Loerend op een kans zich (via verschuiving- & projectiemechanismen) te hechten aan iets dat in de buitenwereld gebeurt. Om vervolgens op te spelen in een situatie die vrijwel niets meer met het oorspronkelijke euvel te maken heeft, waardoor de knoop die uiteindelijk ontstaat bijzonder lastig te ontwarren wordt. Als je dit ondergrondse gedoe maar lang genoeg volhoudt heb je op den duur een uiterst solide relatie breekijzer met het steeds dieper ingesleten patroon BEKIJK HET MAAR! in handen.
BE-KIJK het maar
Tot dit (slechts een tikkeltje door mij gedramatiseerde) niveau hoeft het natuurlijk helemaal niet te komen. Want als je onderweg de tijd en aandacht neemt om zowel individueel als samen te be-kijken wat er speelt, transformeer je dat breekijzer al snel in iets dat relaties verbindt en disfunctionele patronen verbreekt. En dat is toch een stuk aangenamer dan andersom: het verbreken van relaties en het verbinden van disfunctionele patronen.
Be-kijk allereerst waar een ruzie voor jou nou eigenlijk echt om gaat en stel die vraag ook aan de ander. Het klinkt misschien gek, maar vaak is dat heel iets anders dan waar een ruzie in eerste instantie om lijkt te gaan.
Be-kijk je eigen ruziegedrag. Stel je in dit kader voor de lol eens voor dat jouw gedrag tijdens een ruzie gefilmd wordt en we het met zijn allen via ‘(a)sociale media’ even gezellig gaan terugkijken. Op deze manier kijk je namelijk opeens met heel andere ogen naar je eigen aandeel in eenruzie. Doe jij tijdens een ruzie moeite om echt naar de ander te luisteren en je in de ander te verplaatsen of verzamel je voornamelijk ammunitie om je eigen punt nader te onderbouwen? Draagt wat jij in een ruzie zegt bij aan verdere escalatie of aan hernieuwde verbinding? Laat je de ander zien wat je echt dwars zit en wat kwetsbaar is of moet de ander daar altijd eerst mee komen? Laat je de ander over je heen lopen of weet je je eigen plek in te nemen en te zeggen wat je te zeggen hebt? Sta je nog in verbinding met het grotere geheel van jullie relatie of laat je het deel waar de ruzie over gaat allesoverheersend worden?
Goed ruziemaken is wel degelijk iets dat je kunt leren
Wat je ook ziet op dit enigszins onorthodoxe filmpje: het is bijzonder leerzaam om het eens aandachtig te be-kijken en vervolgens te bedenken wat je voortaan anders wilt gaan doen. Goed ruziemaken is namelijk wel degelijk iets dat je kunt leren of op zijn minst kunt verbeteren.
Los het op vanuit een diepere laag: hoofd -> gevoel -> lichaam
Zie je op jouw ruzie-filmpjes meestal twee mensen die een soort ultra snelle pingpong wedstrijd met woorden houden, dan is het raadzaam om voortaan tijdens dat eindeloze “gehakketak” even een pauze in te lassen en (allebei) ruimte te maken voor de vraag: wat voel ik nou eigenlijk?
Door jezelf deze vraag te stellen zak je als het goed is van je hoofd naar je gevoel. Je hoofd werkt vele malen sneller dan je gevoel, dus als je geen pauze inlast en jezelf (én de ander!) niet de tijd gunt om contact te maken met onderliggende gevoelens, blijf je in de snelheid van het hoofd en de daarbij behorende heen en weer gaande woordenstroom hangen en zo kom je meestal niet veel verder. Vaak kom je er eenmaal op het niveau van het gevoel beland opeens wel uit met elkaar.
Kom je er op gevoelsniveau toch ook nog niet uit? Vertraag dan nog verder en ga nog een laagje dieper door contact te leggen met wat er in je lichaam gebeurt en benoem dat. Op deze manier stap je uit je gebruikelijke actie-reactie patroon en ontstaat er zowel bij jezelf als bij de ander ruimte voor iets anders.
“Alles van waarde is weerloos”
Dankzij mijn lieve man en mijn meest dierbare vrienden heb ik ervaren dat liefde zich bij uitstek toont op het moment dat je elkaar door alles heen de hand kan blijven reiken, want o wat zijn we dan toch eigenlijk kwetsbaar…..
“Alles van waarde is weerloos,
wordt van aanraakbaarheid rijk
en aan alles gelijk”
Lucebert
© 2017 Mariëlle Borst
